Protest u Loznici: 'Rio Tinto marš iz Srbije'

Okupljanje je organizovao Savez ekoloških organizacija Srbije (SEOS).

Zlatko Kokanović iz organizacije "Ne damo Jadar", koji je deo SEOS-a, rekao je obraćanju okupljenima da 23. oktobra ističe krajnji rok za zakazivanje sjednice Skupštine Grada Loznice na kojoj bi trebalo da na dnevnom redu bude Prostorni plan koji omogućava realizaciju projekta "Jadar".

On je dodao da će se aktivisti boriti svim silama protiv usvajanja tog plana koji, prema njegovim riječima, znači "potpisivanje kapitulacije države".

"Očigledno da im se žuri sa tim prostornim planom. Prostorni plan Grada Loznice je polazna tačka za sve i bez toga kompanija 'Rio Tinto' ne može ništa da uradi. Mi čekamo tu sjednicu i ne smijemo dozvoliti da izglasaju taj sramni plan", rekao je Kokanović.

Neki od okupljenih nose zastave Srbije, a na bini je istaknut transparent sa porukom "Znamo da ne damo". Skupu prisustvuje i jedan broj poslanika opozicionih partija, prenosi RSE.

Protest u Loznici održava se šest dana nakon što Skupština Srbije, u kojoj većinu ima koalicija oko Srpske napredne stranke, nije usvojila opozicioni prijedlog zakona kojim je tražena zabrana istraživanja i eksploatacije litijuma i bora.

Takvom zabranom bi se stavila tačka na projekat "Jadar", odnosno planove međunarodne kompanije "Rio Tinto" da otvori rudnik litijuma u zapadnoj Srbiji.

Nakon četverodnevne rasprave, u kojoj su predstavnici vlasti i opozicije često razmjenjivali oštre riječi i uvrede, poslanici su 10. oktobra većinski glasali protiv (128 poslanika), dok su predlog podržala 84 parlamentarca.

Prijedlog zakona je stigao u skupštinu nakon što je tokom leta u više desetina gradova Srbije održan niz protesta protiv rudarenja litijuma, a zbog bojazni od posljedica koje bi rudnik ostavio na životnu sredinu.

Prema ranijim najavama vlasti, "Rio Tinto" bi rudnik litijuma mogao da otvori 2028. godine, ukoliko kompanija ispuni ekološke propise i dobije neophodne dozvole.

Ova kompanija je 2004. na zapadu Srbije otkrila rudu "jadarit" – kombinaciju litijuma i bora, a rezerve ovog metala procijenjene su na preko 158 miliona tona.

Prvi masovni protesti protiv rudnika litijuma, na poziv ekoloških organizacija u Srbiji, počeli su u jesen 2021. kada su organizovane blokade i međunarodnog autoputa.

Nakon tih protesta, Vlada Srbije je 2022, kada je na njenom čelu bila Ana Brnabić, stopirala projekat i poništila dozvole "Rio Tintu".

Međutim, Ustavni sud je 11. jula 2024. proglasio neustavnom uredbu Vlade Srbije o zaustavljanju projekta "Jadar", a nekoliko dana kasnije, Vlada je donela odluku koja ponovo otvara mogućnost za realizaciju projekta rudnika.

To je izazvalo novu seriju protesta koji su započeli u Loznici 28. juna, a zatim su se proširili na više desetina gradova u Srbiji, da bi se najveći protest održao u Beogradu 10. augusta.

"Rio Tinto" je ranije u odgovoru za Radio Slobodna Evropa naveo da su "domaći i međunarodni stručnjaci potvrdili da se projekat 'Jadar' može realizovati sigurno i u skladu sa najvišim standardima zaštite životne sredine".

Međutim, brojni stručnjaci iz zemlje i inostranstva ukazuju da u procesu eksploatacije litijuma neizbježno dolazi do ekoloških posljedica, prije svega do zagađenja riječnog sliva i zemljišta.

(Vijesti.ba)