U Austriji bi krajnja desnica mogla pobijediti na evropskim izborima

To je 10 postotnih poena više od rezultata koje je stranka postigla na evropskim izborima 2019. godine, što je podstaklo nadu njenog predsjednika Herberta Kikla da će pobijediti na austrijskim parlamentarnim izborima u septembru.

Zaustavite ludilo EU, glasi slogan na plakatu FPO za evropske izbore, koji prikazuje predsjednicu Evropske komisije Ursulu von der Leyen i ukrajinskog predsjednika Volodymyr Zelensky kako se grle, s tenkom, helikopterima, špricem, vjetroelektranama i čamcem s migrantima u pozadini.

Populističku, rusofilsku, euroskeptičku i antivaksersku retoriku FPO-a značajan dio biračkog tijela doživljava pozitivno. Ako tako nastavi napredovati do parlamentarnih izbora u septembru, krajnja desnica bi na jesen mogla postati vladajuća stranka u Austriji. Stranka je u vodstvu u anketama od kraja 2022. godine. Uoči evropskih izbora, FPO, koji sada ima tri od 19 austrijskih mjesta u Evropskom parlamentu, ima podršku 28,2 posto ispitanika, prema istraživanju Ipsosa, ispred socijaldemokrata (SPO, 22 posto) i konzervativna Narodna stranka (OVP, 21 posto).

Stranka krajnje desnice također ima veliku prednost na društvenim mrežama. Harald Vilimsky, nosilac liste FPO za evropske izbore, ima četiri puta više sljedbenika od Helmuta Brandstattera iz stranke Nova Austrija i Liberalni forum (NEOS) ili Lene Schilling iz Zelenih, navodi austrijska novinska agencija APA.

Igranje žrtve

Osnovan 1956. godine, FPO se u početku predstavljao kao pannjemačka stranka čiji je cilj bio priprema za povratak nacionalsocijalizma u Austriju. Većina stranačkih lidera bili su bivši članovi Nacističke partije, rekao je Benjamin Biard iz Centra za istraživanje i društveno-političke informacije (CRISP) u Briselu. Ali to ne znači da je tako i danas, dodao je Biard, stručnjak za krajnju desnicu u Evropi. FPO je prvi put došao na vlast 1983-1986, napuštajući svoje izvorne ideološke osnove i usvajajući liberalni stav slobodnog tržišta koji ga je naveo da učestvuje u koalicionoj vladi sa socijaldemokratama.

Ali dolaskom kontroverznog lidera Jorga Haidera 1986. godine, FPO je marginaliziran i kao opoziciona stranka sve više se počeo okretati ka nacionalističkoj i populističkoj desnici, a Haider je otvoreno relativizirao ili reinterpretirao austrijsku nacističku prošlost. Na kraju je dao ostavku 2000. godine nakon kontroverznih izjava o Trećem Rajhu. FPO je ponovo pokazao svoju snagu na parlamentarnim izborima 1999. godine, kada je postao druga najveća politička stranka. U februaru 2000. pridružio se vladajućoj koaliciji sa Narodnom strankom Wolfganga Schussela.

Prema Biardu, ta koalicija je bila jedan od prvih primjera nove faze razvoja ekstremne desnice u Evropi od Drugog svjetskog rata, u kojoj više nije dovoljno da stranke budu velike opozicione snage, već imaju ambicije da steknu vlast kako bi direktno uticali na javnu politiku. Iako je FPO pretrpio unutrašnje podjele i izborne udarce, vratio se u srce austrijskog političkog života 2017. pridruživši se vladi OVP Sebastiana Kurza.

Ovo novo iskustvo na vlasti opet je kratko trajalo, ovaj put zbog korupcionaškog skandala zvanog Ibiza-gate, koji je primorao lidera stranke Heinz-Christian Strachea da podnese ostavku na mjesto vicekancelara 2019. godine. Međutim, uticaj tog skandala imao je ograničen uticaj na stranku, smatra Biard. Na posljednjim evropskim izborima 2019. godine FPO je, uprkos nešto slabijem rezultatu, ostala treća stranka sa 17,2 posto osvojenih glasova.

Čini se da nezadovoljstvo njegovog biračkog tijela, ili njegovog dijela, nije dugoročno potvrđeno, rekao je Biard. Jedno objašnjenje za sposobnost FPO-a da preživi skandale leži u činjenici da stranke krajnje desnice tradicionalno vole da se prikazuju kao žrtve sistema u cjelini i to spretno koriste da ućutkaju kritike, objasnio je Biard.

Iskorišćavanje frustracija ljudi

Pored ove antisistemske retorike, druge glavne teme FPO-a tipične su za krajnje desničarske stranke: protivljenje imigraciji, odbrana jednog oblika austrijskog patriotizma, vrlo čvrst stav prema islamu i naglasak na euroskeptičnoj retorici. Kao i kod većine krajnje desnih stranaka, glasači FPO-a su motivisani ideologijom, ali takođe glasaju da izraze svoje nezadovoljstvo ili čak razočaranje načinom na koji demokratija funkcioniše danas, rekao je Biard.

U nedavnom intervjuu za austrijsku novinsku agenciju APA, vodeći kandidat FPO-a na listi Evropskog parlamenta Vilimsky rekao je da je misija njegove stranke da razbije establišment u zadnjicu.

Patrick Moreau, politikolog specijaliziran za savremenu Njemačku i Austriju, naveo je neke od razloga za vodstvo FPO-a u anketama, prije svega opoziv bivšeg kancelara Sebastiana Kurza i druge korupcionaške afere Narodne stranke, unutrašnju krizu socijaldemokrata , visoka inflacija, rastuće cijene i imigracija.

S obzirom na to da FPO ima naviku povezivanja pitanja sigurnosti i imigracije, Austrija se osjeća izloženom, rekao je Biard. Rejting bivšeg kancelara Kurza porastao je nakon što je pozvao na zatvaranje austrijskih granica.

Biard je istakao da oštar stav FPO-a o imigraciji ne odražava nužno stvarnost. Za takve krajnje desničarske stranke važno je da mogu stvoriti osjećaj straha u društvu po pitanju ovih migracijskih pitanja, bilo stvarnih ili pretjeranih, rekao je on.

Prema analizi koju je 2017. objavio Hans Winkler, bivši direktor regionalnog dnevnog lista Kleine Zeitung, Austrija se nalazi na raskrsnici svih migrantskih ruta u Evropi i bila je jedna od tri zemlje najteže pogođene velikim migrantskim valom 2015. i 2016.

Austrija je primila 95.000 azilanata, više po glavi stanovnika nego Njemačka.

FPO je uspio mobilizirati veliki dio birača oslanjajući se na frustracije naroda, napisao je Moreau u svom istraživanju za think tank Fondapol (Fondacija za političke inovacije).

Priroda nezadovoljstva birača favorizuje FPO, koji gradi podršku po ovim pitanjima.

Izlazak iz EU?

Zamislite crveno dugme da Austriju izvučete iz EU ludila. Ne bih oklijevao ni milisekunde da ga pritisnem, rekao je Vilimsky na partijskoj konferenciji FPO u Beču sredinom aprila. Iako nije išao toliko daleko da je govorio o izlasku Austrije iz EU, Vilimsky je istakao radikalan stav FPO prema Briselu, koji dijele i krajnja desnica u Italiji, Francuskoj i Holandiji.

Međutim, većina evropskih partija krajnje desnice sada ublažava svoje pozicije, zalažući se za duboke reforme institucija umjesto napuštanja EU, rekao je Baird.

Holandska Partija slobode, na primjer, konačno je povukla prijedlog o izlasku iz EU iz svog programa.

U Evropskom parlamentu FPO je dio političke grupe Identitet i demokratija, čiji je jedan od osnivača 2015. godine (tada se zvala Evropa nacija i slobode).

Grupa je šesta po veličini u trenutnom sazivu Evropskog parlamenta i broji 59 predstavnika iz osam zemalja.

Ako populističke stranke prođu dobro na evropskim izborima 9. juna, Vilimskyjev FPO se nada da će ujediniti grupu Identitet i demokratija pod zajedničkim krovom sa strankama iz grupe Evropskih konzervativaca i reformista (ECR), koja dijeli ideologiju sa Slobodarskom strankom.

(Vijesti.ba)